lira korbowa

Nazwa gwarowa: lira, lira kręcona, lira dziadowska, lira żebracza, lira wiejska
Klasyfikacja: 3 Chordofony / 32 Chordofony złożone / 321 Lutnie / 321.3 Lutnie drzewcowe / 321.32 Lutnie szyjkowe / 321. 322 Skrzynkowe lutnie szyjkowe lub gitary szyjkowe / 321.322-72 Skrzynkowe lutnie szyjkowe lub gitary szyjkowe pobudzane smyczkiem kołowym
Wykonawca: Wyżykowski Stanisław
Miejscowość: Haczów
Region: Podkarpacie
Kraj: Polska
Własność: Muzeum Etnograficzne im. Franciszka Kotuli w Rzeszowie
Numer inwentarzowy: MRE 9787
Opis obiektu: korpus w formie gitary, sklejony z płaskich płyt górnej i dolnej oraz wygiętych boków; do korpusu przymocowana komora klawiszowo – tangentowa i kołkowa; cztery struny: dwie melodyczne (wewnątrz komory tangentowej, skracane za pomocą umieszczonych w niej dwóch rzędów klawiszy – tangentów: 14+10) zaczepione do strunociągu i dwie burdonowe (na zewnątrz tej komory), przymocowane do zaczepów na górnej płycie pudła; struny pobudzane do drgań krawędzią obracanego korbą koła (mechaniczny smyczek); otwory rezonansowe w górnej płycie
Elementy dekoracyjne: profilowana gałka korby, ozdobnie wycięte otwory rezonansowe
Materiały: drewno, metal
Skala dźwiękowa, strój: g: d¹: a¹ – a² (skala chromatyczna)
Praktyka wykonawcza: na obszarze pierwszej Rzeczypospolitej instrument wędrownych śpiewaków, tzw. ,,dziadów" – głównie na terenach wschodnich, szczególnie na ziemiach białoruskich i ukraińskich, gdzie dotrwał do dwudziestolecia międzywojennego; na terenach polskich etnicznie (Sandomierskie, Rzeszowskie, Podkarpacie) zaniknął prawie całkowicie przed I wojną; w dzisiejszych czasach reaktywowany na fali folkloryzmu, z licznymi innowacjami
Autor karty: Zbigniew J. Przerembski


<< Powrót